Szachy są grą oferującą bogactwo możliwości dla obu stron już od pierwszych posunięć w partii. Aby jeszcze bardziej urozmaicić królewską grę, na przestrzeni lat tworzono różne odmiany szachów, w których zasady obowiązujące w grze były nieco inne, niż w szachach standardowych i, co za tym idzie, sama rozgrywka przebiegała w inny sposób. Jedną z popularniejszych odmian szachów są tzw. szachy Fischera, których zwolennikiem był Robert James Fischer, jedenasty mistrz świata w szachach.
Jakie zasady obowiązują w szachach Fischera?
Różnica między szachami Fischera a standardową wersją szachów polega na tym, że ustawienie początkowe figur na pierwszej linii jest losowane – możliwych ustawień początkowych jest 960, w związku z czym szachy Fischera bywają również nazywane szachami 960. Aby pozycja startowa była prawidłowa, powinny być spełnione następujące warunki:
- król powinien znajdować się między dwiema wieżami
- gońce powinny znajdować na polach różnego koloru
- ustawienie początkowe zarówno białych, jak i czarnych figur powinno być identyczne
Przykładowe poprawne ustawienie początkowe figur w szachach Fischera przedstawia poniższy diagram.
Roszada w szachach Fischera
W szachach 960 warto zwrócić uwagę na sposób wykonywania roszady, gdyż zarówno król, jak i wieże mogą być rozmieszczone w pozycji początkowej na różne sposoby. Warto pamiętać, że po wykonaniu roszady w szachach Fischera król i wieża powinny stać na takich polach, jak w szachach standardowych – przykładowo, jeżeli białe wykonają krótką roszadę, król i wieża znajdą się na polach g1 i f1, natomiast po długiej roszadzie – na polach c1 i d1.
W pozycji przedstawionej na powyższym diagramie, po wykonaniu następujących posunięć: 1. e4 e5 2. Sc3 Sc6 3. Gb5 Gb4 4. f3 f6 5. Ge3 Ge6 obie strony mogą wykonać zarówno krótką, jak i długą roszadę.
Przykładowo, białe mogą wykonać długą roszadę, przestawiając wieżę z b1 na d1. Czarne z kolei, przestawiając króla z c8 na g8 i wieżę z e8 na f8, wykonają roszadę krótką. Sytuację po wykonaniu roszady przez obie strony przedstawia poniższy diagram.
O czym warto pamiętać na początku rozgrywki w szachach 960?
W odróżnieniu od pozycji początkowej w szachach standardowych, w której wszystkie pionki obu stron są bronione, w szachach 960 może być nieco inaczej i warto zwracać uwagę na pionki, które na początku partii nie są bronione. Na przykład w pozycji wyjściowej, zaprezentowanej wcześniej, po posunięciu 1. f3 zaatakowany jest pionek z pola a7.
Dodatkowo, jeżeli goniec zbiłby pionka na a7, następnie zdobyłby również wieżę na b8, tak więc czarne zdecydowanie powinny zapobiec planowi przeciwnika i zagrać na przykład 1. … Sb6.
Warto również zaznaczyć, że o ile w szachach standardowych duże znaczenie ma nauka wariantów debiutowych, o tyle w szachach 960 ten element gry jest praktycznie nieistotny z uwagi na dużą liczbę możliwych ustawień początkowych.
Mistrzostwa świata w szachach Fischera
W 2022 r. odbyły się drugie Mistrzostwa Świata w Szachach Fischera, organizowane przez FIDE. Zwyciężył w nich Hikaru Nakamura, zostając oficjalnym mistrzem świata w tej odmianie królewskiej gry. Z kolei pierwsza edycja tych zawodów, która została rozegrana w 2019 r., zakończyła się zwycięstwem Wesleya So. Warto podkreślić, że w walce o tytuł mistrzowski Amerykanin zmierzył się wówczas w bezpośrednim meczu z Magnusem Carlsenem, od wielu lat najlepszym szachistą na świecie. Mecz ten Wesley So wygrał, zdobywając 13,5 punktu, podczas gdy jego znakomity przeciwnik z Norwegii uzyskał zaledwie… 2,5 punktu.
